Rury przeciwpożarowe do systemów tryskaczowych

1. Podstawowe założenia instalacji tryskaczowych

Instalacje tryskaczowe to systemy gaszenia pożaru, w których rury wypełnione są wodą (lub w niektórych wariantach powietrzem, tzw. system suchy), a tryskacze (spryskiwacze) uruchamiają się automatycznie pod wpływem wzrostu temperatury w otoczeniu. Główne cechy i wymagania:

1. Ciągła gotowość - linia musi wytrzymać ciśnienia robocze (zwykle 12–16 bar) oraz próby ciśnieniowe przewyższające te wartości.

2. Odporność na korozję - w szczególności przy instalacjach mokrych (stały kontakt z wodą) oraz w środowiskach korozyjnych.

3. Zgodność z normami ppoż - w Europie np. EN 12845 (systemy tryskaczowe), NFPA 13 w USA, a także lokalne przepisy w danym kraju.

4. Wytrzymałość ogniowa - rury nie mogą topić się czy degradować przy wysokich temperaturach wywołanych pożarem (podczas krótkiego, krytycznego czasu).

2. Najpopularniejsze materiały rur w instalacjach ppoż

2.1. Stal węglowa czarna (black steel)

Zalety:

• najbardziej tradycyjny i popularny wybór

• wysoka wytrzymałość mechaniczna

• relatywnie niski koszt materiału

Wady:

• podatna na korozję (zwłaszcza w liniach mokrych), co wymaga odpowiednich powłok lub wewnętrznej ochrony w warunkach trudnych

• montaż często opiera się na gwintowaniu bądź spawaniu, co bywa czasochłonne

Zastosowanie:

• systemy mokre i suche w wielu obiektach (biurowce, magazyny, hale produkcyjne)

• montaż z użyciem gwintów lub złączy rowkowych (Victaulic itp.)

2.2. Stal ocynkowana

Zalety:

• instalacja zaciskana ze stali węglowej ocynkowanej, gdzie warstwa cynku chroni przed korozją

• również szeroko stosowana w instalacjach ppoż mokrych

Wady:

• proces korozji może być opóźniony, ale nie całkowicie wyeliminowany

• konieczność stosowania uwagi przy spawaniu (usuwanie cynku) bądź stosowanie połączeń mechanicznych (gwint, rowki)

Zastosowanie:

• instalacje, w których inwestor chce zredukować ryzyko korozji bez konieczności malowania wnętrza rury

2.3. Stal nierdzewna

Zalety:

• Instalacja zaciskana nierdzewna to bardzo wysoka odporność na korozję

• stabilność mechaniczna w szerokim zakresie temperatur

• trwałość, co ogranicza koszty serwisowania na dłuższą metę

Wady:

• cena wyższa od stali węglowej

• konieczność stosowania specjalnych metod łączenia (spawanie TIG, złącza rowkowe nierdzewne czy zaciskane)

Zastosowanie:

• obiekty, gdzie warunki są wysokokorozyjne (wilgoć, częsty kontakt z chemikaliami) lub gdzie wymagana jest absolutna czystość i długowieczność

2.4. Tworzywa sztuczne (CPVC, PVC)

Zalety:

• odpowiednie atesty niektórych odmian CPVC (spełniają niektóre wymogi instalacji ppoż)

• nie korodują, są lekkie, montaż na klej bądź zgrzewanie

Wady:

• ograniczona temperatura topnienia – przy wysokiej temperaturze w czasie pożaru rury mogą się odkształcić lub przepalić

• ograniczony zakres ciśnień i średnic w porównaniu ze stalą

Zastosowanie:

• czasem w systemach tryskaczowych rezydencjalnych (domowych) w USA, rzadziej w przemysłowych, ze względu na ograniczenia temperaturowe i certyfikacyjne

3. System Effebi Press – co to takiego?

3.1 Charakterystyka Effebi Press

Effebi to włoska marka kojarzona głównie z zaworami kulowymi i armaturą przemysłową. System Effebi Press odnosi się do metody press-fittingu (zaciskania) do łączenia rur, przeważnie rur ze stali nierdzewnej AISI 304 lub rur nierdzewnych 316 lub rur ze stali węglowej ocynkowanej. Technologia łączenia bez spawania poprzez zacisk specjalnych kształtek na rurze za pomocą dedykowanych szczęk i prasy. Szczelność zapewniona przez oring (EPDM, FKM, itp.) i precyzyjne mechaniczne ukształtowanie złącza. Bezpieczeństwo gwarantuje brak otwartego ognia (jak przy spawaniu), szybszy montaż.

3.2 Dlaczego Effebi Press do instalacji tryskaczowych?

1. Odporność na korozję - stal nierdzewna 316 gwarantuje trwałość nawet w instalacjach mokrych, gdzie stale węglowe narażone są na wżery.

2. Szybkość montażu - w dużych halach bądź budynkach wysokich press-fitting minimalizuje czas, w porównaniu do klasycznego gwintowania czy spawania.

3. Brak iskier - praca w wykończonych obiektach, o ile system tryskaczowy jest modernizowany lub instalowany w końcowych etapach, nie stwarza zagrożeń pożarowych.

4. Uniwersalność - rury ze stali węglowej (np. ocynkowane) w systemie Effebi Press można również stosować w aplikacjach ppoż, jednak stal nierdzewna daje maksimum bezpieczeństwa antykorozyjnego.

5. Zakres ciśnień - typowe systemy Effebi Press wytrzymują PN16 lub nawet PN25, co jest więcej niż wystarczające dla instalacji tryskaczowych.

4. Wymogi norm w zakresie rur do ppoż

4.1. Normy europejskie i wytyczne

• EN 12845: Ogólna norma dotycząca projektowania, montażu i konserwacji automatycznych systemów tryskaczowych,

• Przepisy lokalne (w Polsce, np. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury, Warunki Techniczne),

• Wymagania ubezpieczycieli (często dostosowane do standardów VdS, NFPA).

W kontekście materiałów, normy te nie zawsze wymuszają konkretny materiał, ale definiują parametry wytrzymałościowe (np. minimalna grubość ścianki, odporność ogniowa). Stal nierdzewna jest bardzo dobrze postrzegana przez te regulacje.

4.2. Atesty i certyfikaty

• CE (dla wyrobów budowlanych) – potwierdza zgodność z dyrektywami UE,

• Możliwe FM approval, UL listing w Stanach Zjednoczonych, jeżeli producent starał się o takie dopuszczenia w kontekście rynku globalnego.

• Warto sprawdzić, czy system Effebi Press (bądź inny) posiada dopuszczenia do ppoż na rynkach docelowych.

Przykładowe scenariusze zastosowania Effebi Press w instalacjach tryskaczowych

1. Modernizacja starej instalacji w hotelu

Dotychczasowe stalowe, gwintowane rury mają problemy z korozją. Decyzja: zmiana na rury nierdzewne w systemie zaciskanym, co pozwala ograniczyć spawanie i zachować czystość budynku. Instalacja zaciskana staje się odporna na korozję, a montaż przebiega szybciej w gotowych wnętrzach.

2. Nowo budowana hala magazynowa

Projekt zakłada system tryskaczowy mokry, ciśnienie robocze do 12 bar. Zamiast spawania setek łączeń, ekipa korzysta z prasy Effebi i kształtek zaprasowywanych – montaż trwa krócej, minimalizując przerwy w harmonogramie budowy. Dodatkowo, stal nierdzewna zapewnia brak dodatkowych powłok antykorozyjnych.

3. Obiekty chemiczne

W razie kontaktu z agresywnym środowiskiem w obrębie instalacji (opary, wilgoć z chemikaliami) stal nierdzewna w instalacjach ppoż to wybór zapewniający długi okres eksploatacji. System zaciskany przyspiesza realizację, co jest ważne w branży o wysokich standardach bezpieczeństwa.

Dobre praktyki montażu

1. Dokładne zaplanowanie trasy rur w oparciu o projekt przeciwpożarowy (np. strefy, rozstaw tryskaczy).

2. Przygotowanie – cięcie rur i fazowanie (konieczne w systemach zaprasowywanych), usunięcie zadziorów.

3. Użycie odpowiednich szczęk prasy kompatybilnych z kształtkami Effebi Press i stosowanie zalecanych parametrów zaciskania.

4. Unikanie narażenia oringu na zanieczyszczenia, smary niewłaściwe.

5. Próba ciśnieniowa – zwykle test ciśnieniem ok. 1,5 raza wyższym od roboczego. Dla instalacji ppoż bywa 16–20 bar przez określony czas (np. 24 h).

Autor:
Kornelia Czyżowicz
Category Manager
Pneumat.

Autor:
Kornelia Czyżowicz
Category Manager
Pneumat.