Zawory Zetkama

ZETKAMA to polska marka z wieloletnim doświadczeniem (sięgającym lat 40. XX wieku) w produkcji armatury przemysłowej – w tym zaworów, zasuw, przepustnic i innych elementów instalacji rurowych. ZETKAMA wyróżnia się szeroką ofertą, solidnym wykonaniem zgodnym z międzynarodowymi normami i certyfikatami, a także dostosowaniem rozwiązań do wielu sektorów: ciepłownictwa, przemysłu chemicznego, energetyki czy gospodarki wodno-ściekowej.

W portfolio ZETKAMA można znaleźć m.in.: zawory grzybkowe (kołnierzowe, do wspawania), zawory zwrotne (płytkowe, grzybkowe, klapowe, kulowe), zawory regulacyjne, armaturę bezpieczeństwa (np. zawory bezpieczeństwa), zawory kulowe. Ponadto dostępne są przepustnice centryczne oraz różnorodne elementy pomocnicze (np. filtry siatkowe).

Zawory ZETKAMA są projektowane do pracy z różnymi mediami, takimi jak woda zimna i gorąca, para wodna, glikol, oleje, gazy (w tym sprężone powietrze), wodór, ciecze chemicznie agresywne (zależnie od materiału korpusu i uszczelnień), a także w przemyśle okrętowym. Przed doborem zaworu należy sprawdzić odporność materiału na konkretne medium oraz zakres temperatur i ciśnień.

ZETKAMA używa głównie następujących materiałów żeliwo szare i sferoidalne (np. EN-GJL-250, EN-GJS-400-18), stal węglowa (np. WCB) lub stal stopowa (np. 1.0619), stal nierdzewna (np. A351 CF8M), mosiądz w mniejszych zaworach lub elementach. Dobór materiału zależy od wymagań aplikacji (ciśnienie, temperatura, rodzaj medium).

ZETKAMA skupia się głównie na zastosowaniach przemysłowych, ciepłowniczych i wodno-ściekowych. Niemniej część zaworów (zwłaszcza ze stali nierdzewnej) może być stosowana w branży spożywczej – jednak zawsze należy zweryfikować zgodność z normami higienicznymi (np. EHEDG). W typowych liniach spożywczych, farmaceutycznych lub CIP/SIP może być konieczne użycie uszczelnień specjalistycznych (zgodnych z FDA) i polerowanych powierzchni. Nie widze nic o certyfikatach do spożywki w Zetkamie, jedyne co mają to PZH na przepustnice.

Zawory grzybkowe (tzw. zawory odcinające lub dławiące): zamknięcie odbywa się poprzez dociśnięcie grzyba do gniazda zaworu (ruch prostopadły do przepływu). Często stosowane tam, gdzie potrzebne jest dławienie przepływu. Można wyposażyć je w napęd i pozycjoner, wtedy mogą pełnić funkcję regulacyjną. Zasuwy (np. z klinem w kształcie noża): odcinają przepływ poprzez opuszczenie lub podniesienie klina w osi przepływu. Sprawdzają się w aplikacjach z wodą, ściekami, szlamem, lecz do precyzyjnej regulacji mniej się nadają.

ZETKAMA produkuje zawory w szerokim zakresie ciśnień nominalnych:

• PN 6 / PN 10 / PN 16 – najpopularniejsze w instalacjach ciepłowniczych, wodnych i wodno-ściekowych,
• PN 25 / PN 40 – do instalacji parowych i innych o średnich ciśnieniach

• Dla stali nierdzewnych możliwe są wyższe klasy ciśnienia, 63, 100 a nawet 160 bar, zależnie od wersji.

Zaleca się zawsze sprawdzić konkretny model w katalogu i jego maksymalne dopuszczalne ciśnienie robocze.

Tak, wiele zaworów (np. grzybkowe i zwrotne) jest przystosowanych do pracy z parą nasyconą do określonych parametrów. Tabele zależności temperatury i ciśnienia są dostępne w kartach katalogowych konkretnych produktów. Należy jednak wybrać model w odpowiednim wykonaniu materiałowych.

ZETKAMA w swojej ofercie ma zawory regulacyjne, np. zawory grzybkowe z charakterystyką regulacyjną lub specjalne zawory do równoważenia przepływu. W zależności od typu, można je stosować do sterowania ciśnieniem, przepływem czy temperaturą w instalacjach grzewczych, chłodniczych i przemysłowych.

• Kołnierzowe – zgodne z normami EN 1092-1 (PN 6, PN 10, PN 16, PN 25, PN 40, do PN160.) oraz ANSI klasa 150-800.

• Gwintowane – zwykle w mniejszych rozmiarach (np. G)

• Do wspawania

Dobór rodzaju przyłącza zależy od rozmiaru zaworu i wymagań instalacji.

Tak, w ofercie ZETKAMA znajdziemy zawory kulowe w różnych wykonaniach (żeliwne, nierdzewne), które są chętnie stosowane w instalacjach sprężonego powietrza.

W przepustnicach i zasuwach klinowych głównie:

• EPDM – do wody zimnej i gorącej
• NBR – do olejów, sprężonego powietrza

W zaworach kulowych:

• PTFE – szeroki zakres temperatur

W zaworach grzybkowych:

• Uszczelki grafitowe – w aplikacjach parowych, wysokotemperaturowych i wysokocinieniowych.

Dokładny dobór zależy od temperatury, ciśnienia i rodzaju medium.

Wersje ze stali nierdzewnej (np. A351 CF8, CF8M) oraz z korpusami żeliwnymi pokrywanymi powłokami antykorozyjnymi (epoksydowymi) są dostępne. Większość zaworów żeliwnych jest fabrycznie malowanych na kolor (niebieski). Dodatkowo, w zależności od specyfikacji zamówienia, można zamówić specjalne powłoki do środowisk bardzo agresywnych lub zawory zabezpieczone w klasie C5.

• EN/PN (np. EN 1092-1, EN 12516-1, itp.) dotyczące wymiarowania i wytrzymałości

• PED (Dyrektywa Ciśnieniowa 2014/68/UE) – dla urządzeń ciśnieniowych w UE

• PZH – przepustnice

Niektóre zawory mogą mieć również atesty do kontaktu z wodą pitną (np. dyrektywa 98/83/WE), lecz należy to weryfikować w katalogach ZETKAMA.

• Zawory grzybkowe - zgodnie z informacją z Zetkamy, zawory nie służą do regulacji tylkodo dławienia przepływu.

• Zasuwy  - głównie funkcja odcięcia – niezalecane do ciągłej regulacji, ponieważ klina w pozycji pośredniej może powodować kawitację i uszkodzenia.

• Zawory regulacyjne z napędem i pozycjonerem

• Sprawdzić materiał korpusu

• Sprawdzić uszczelnienie

• Zweryfikować klasę ciśnienia

• Skonsultować się z dokumentacją ZETKAMA, w której podawane są wykresy dopuszczalnych ciśnień w zależności od temperatury.

• Zawory mogą być wyposażone w napędy ręczne (koło zamachowe, dźwignia, przekładnia)

• Pneumatyczne siłowniki (np. do zaworów kulowych, przepustnic czy zaworów grzybkowych)

• Elektryczne (np. do zaworów kulowych, przepustnic czy zaworów grzybkowych)

Istotne, by korpus i trzpień zaworu były przystosowane do danego typu napędu.

ZETKAMA koncentruje się głównie na przepustnicach centrycznych do zastosowań wodno-ściekowych, ciepłownictwa, chemii.

Przy prawidłowej eksploatacji (odpowiednie ciśnienie i temperatura, właściwe medium), zawory ZETKAMA mogą działać przez kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat. Kluczowe jest przestrzeganie zasad montażu, konserwacji uszczelnień i unikanie warunków przekraczających specyfikację producenta.

Tak, szczególnie jeśli mówimy o zasuwach klinowych lub zaworach grzybkowych z odpowiednio wzmocnionym gniazdem. Warto jednak upewnić się co do odporności erozyjnej materiału i unikać projektów, w których zawór jest w pozycji dławienia przez długi czas w obecności abrazyjnych cząstek.

ZETKAMA zapewnia dokumentację serwisową i dostęp do części zamiennych (grzyby, uszczelnienia, trzpienie, dźwignie). Wiele zaworów można rozebrać w warunkach warsztatowych (demontując pokrywę, gniazdo). Istnieją również autoryzowane serwisy, które dokonują napraw większych średnic i regeneracji uszczelnień.

Tak, w ofercie są zawory zwrotne klapowe (tzw. wafer, międzykołnierzowe) oraz podnoszone (z pionowo umieszczoną sprężyną). Wersje z klapą górnozawieszoną idealnie nadają się do montażu w pozycji pionowej, zapobiegając cofaniu się medium w instalacji wody, pary lub innego czynnika.

W zależności od typu, ZETKAMA może produkować zawory do dużych średnic, np. DN 500, DN 600 czy nawet większych (zasuwy, przepustnice). Zaleca się sprawdzić w katalogu lub skontaktować z producentem w przypadku projektów XXL.

Niektóre zawory grzybkowe i regulacyjne mogą być wyposażone w elementy konstrukcyjne redukujące kawitację (np. odpowiednio ukształtowane gniazdo, wkładki ograniczające prędkość przepływu). Jednak to czy dany model jest „antykawitacyjny”, należy weryfikować na podstawie dokumentacji technicznej i ewentualnych opcji specjalnych.

Należy określić:

1. Ciśnienie robocze (bar),

2. Temperaturę (czy powietrze jest osuszone, schłodzone?),

3. Charakter przepływu (ON/OFF czy regulacja?),

4. Materiał uszczelnienia odporny na olej i czynniki mechaniczne.

Zwykle do takich instalacji używane są przepustnice z uszczelnieniem NBR lub zawory kulowe z uszczelnieniem PTFE.

Tak, w portfolio znajdują się zawory bezpieczeństwa (tzw. zawory nadmiarowo-upustowe) do ochrony instalacji przed przekroczeniem dopuszczalnego ciśnienia. Występują w wykonaniach kołnierzowych, gwintowanych, z różnymi sprężynami i zakresami nastaw.

• ZETKAMA stosuje logotyp i oznaczenia wytłoczone na korpusie (numer odlewu, PN, DN, strzałka kierunku przepływu),

• Dokumentacja (certyfikaty, atesty materiałowe) wystawiane są pod konkretny numer seryjny,

• Zakup należy dokonywać u oficjalnych dystrybutorów.

W razie wątpliwości warto skontaktować się z centralą ZETKAMA i zweryfikować numer partii.

Wiele modeli (np. kulowe, grzybkowe) można montować poziomo lub pionowo (zwracając uwagę na przepływ). Niektóre zawory zwrotne klapowe są dedykowane do poziomych rurociągów, a do pionowych należy wybrać wariant z odpowiednim obciążeniem sprężynowym. Instrukcja każdorazowo wskazuje dozwolone pozycje montażu i minimalne odcinki prostych przed/za zaworem.

• Przecieki przez uszczelnienie grzyba – w zaworach grzybkowych jest to normalne zjawisko, które wymaga jedynie dokręcenia odpowiednich śrub, w zaworach mieszkowych gdy dojdzie do przecieku może to wynikać ze zużycia lub zanieczyszczeń na gnieździe; regularne czyszczenie i wymiana uszczelek zapobiegają problemom.

• Kawitacja przy niewłaściwej regulacji przepływu w warunkach wysokiego spadku ciśnienia,

• Korozja przy braku zgodności materiału z medium,

• Zatarcie trzpienia w zaworach, gdy brak smarowania (w niektórych konstrukcjach).

Dla mediów gazowych i spalin konieczne jest sprawdzenie wersji wytrzymałych termicznie (np. stalowe PN40 z grafitowymi uszczelnieniami). ZETKAMA ma takie modele, ale należy dokładnie przeanalizować parametry procesowe. Część asortymentu jest używana w aplikacjach kotłowych, gdzie temperatura sięga nawet 550°C.

ZETKAMA dostarcza głównie zawór, natomiast napędy (np. siłowniki pneumatyczne) mogą być od firm zewnętrznych. W praktyce projektanci instalacji często wybierają zawór ZETKAMA + siłownik od jednego z renomowanych producentów (np. Festo).

1. Stosuj zawory zwrotne wolnozamykające lub wyposażone w tłumienie,

2. Unikaj gwałtownego zamykania / otwierania zaworów odcinających,

3. Możesz zastosować zbiorniki kompensacyjne (np. naczynia wypełnione powietrzem),

4. Dobierz właściwą prędkość przepływu i średnicę rurociągu.

ZETKAMA w niektórych modelach zaworów zwrotnych klapowych oferuje wersje z amortyzatorem zamknięcia.

Dokumentacja (karty katalogowe, instrukcje, certyfikaty materiałowe) jest zwykle dostępna:

• Na oficjalnej stronie ZETKAMA

• W katalogach branżowych

• U autoryzowanych dystrybutorów

• Często w wersji papierowej i PDF

W razie wątpliwości można poprosić dział techniczny firmy o doradztwo.

• Montaż w złej pozycji (np. zawór zwrotny klapowy do pionowej rury bez przystosowania),

• Niewłaściwie dobrana uszczelka pomiędzy kołnierzami,

• Zbyt mocne dokręcenie śrub kołnierzowych, powodujące uszkodzenia korpusu,

• Brak płukania rurociągu przed instalacją zaworu – co prowadzi do uszkodzenia gniazda przez ciała obce,

• Nieprawidłowe podparcie rurociągu – zawór poddany obciążeniom mechanicznym spoza dopuszczalnych norm.

Zawory odcinające (mechaniczne) nie generują zwykle źródła zapłonu, więc w większości przypadków nie wymagają ATEX. Jeśli jednak zawór z napędem (elektrycznym czy pneumatycznym) jest umieszczony w strefie zagrożenia wybuchem, należy wziąć pod uwagę certyfikacje napędu (np. Ex) oraz ewentualne elementy tarcia w zaworze.

ZETKAMA zyskała uznanie za solidny standard wykonania w rozsądnej cenie, konkurujący z zachodnimi i azjatyckimi producentami. W Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej jest to jedna z czołowych marek w segmencie armatury przemysłowej. Dla większości aplikacji, w których wymagane są niezawodność i dostępność serwisu, zawory ZETKAMA stanowią optymalny kompromis między kosztem zakupu a jakością.