Standard sanitarny, higieniczny 3A

Co to jest norma 3A?

3A Sanitary Standards to zestaw amerykańskich norm sanitarnych i projektowych dotyczących urządzeń i komponentów stosowanych w przemyśle spożywczym, napojów, farmaceutycznym oraz pokrewnych branżach. Normy te zostały opracowane przez niezależne stowarzyszenie 3-A Sanitary Standards, Inc. (3-A SSI) w USA. Ich głównym celem jest zagwarantowanie, że elementy mające kontakt z produktem:

✓    zapewniają łatwość mycia (Cleanability),

✓    minimalizują ryzyko kontaminacji mikrobiologicznej,

✓    nie mają martwych stref, w których może gromadzić się produkt,

✓    wykonane są z odpowiednich, bezpiecznych materiałów.

Główne założenia normy 3A

Norma definiuje:

• geometrię konstrukcji (promienie zaokrągleń, gładkość powierzchni),

• materiały dopuszczone do kontaktu z żywnością (np. stal nierdzewna AISI 316L),

• wymagania dotyczące spawów (brak szczelin i porów),

• łatwość demontażu i mycia (CIP/SIP),

• odporność na działanie detergentów i środków myjących,

• odporność na agresywne środki chemiczne i temperatury procesowe.

Dlaczego norma 3A jest tak ważna w przemyśle?

W branżach takich jak:

• browarnictwo,

• mleczarnie,

• produkcja napojów,

• żywność i pasze dla zwierząt,

• kotłownie przemysłowe (obsługa cieczy technologicznych),

zanieczyszczenie mikrobiologiczne produktu jest nie tylko zagrożeniem zdrowotnym, ale także biznesowym. Wycofanie partii produktu, skażenie linii produkcyjnej czy obniżenie jakości surowców może generować ogromne straty.

Stosowanie urządzeń certyfikowanych zgodnie z normą 3A to forma ubezpieczenia procesu produkcyjnego, a także wymóg w wielu zakładach posiadających międzynarodowe certyfikaty jakości, takie jak:

• HACCP,

• ISO 22000,

• BRC,

• IFS.

Norma 3A a aparatura kontrolno-pomiarowa

Na szczególną uwagę zasługują elementy instalacji, które mają bezpośredni kontakt z produktem lub pracują w jego otoczeniu, takie jak:

1. Manometry sanitarne 3A

• wykonane ze stali nierdzewnej,

• gładka powierzchnia membrany,

• łatwość mycia CIP,

• stosowane do kontroli ciśnienia w zbiornikach, rurociągach oraz urządzeniach procesowych,

• często wyposażone w przyłącza typu Tri-Clamp.

Zastosowanie:

• browary – pomiar ciśnienia w zbiornikach fermentacyjnych,

• mleczarnie – kontrola ciśnienia w pasteryzatorach.

2. Przetworniki ciśnienia sanitarne 3A

• sygnał wyjściowy analogowy (4–20 mA) lub cyfrowy (np. IO-Link),

• wykonane z materiałów odpornych na agresywne media myjące,

• obudowa i membrana spełniają wymogi higieniczne,

• możliwość pracy w CIP/SIP.

Zastosowanie:

• produkcja soków i napojów – monitoring ciśnienia w rurociągach transportujących sok,

  

• kotłownie spożywcze – pomiar ciśnienia w instalacjach gorącej wody.

3. Presostaty higieniczne 3A

• sygnalizacja przekroczenia zadanych progów ciśnienia,

• odporność na środki myjące,

• konstrukcja umożliwiająca sterylizację.

Zastosowanie:

• browarnictwo – zabezpieczenie przed nadciśnieniem w zbiornikach ciśnieniowych,

• przemysł spożywczy – sterowanie pompami.

4. Wskaźniki i czujniki poziomu cieczy 3A

• wykrywanie poziomu cieczy w zbiornikach,

• odporność na osadzanie się produktów,

• wykonanie higieniczne.

Zastosowanie:

• przemysł napojów – kontrola poziomu syropów,

  

• kotłownie – kontrola poziomu kondensatu w zbiornikach.

Firmy takie jak WIKA, Festo czy Aignep oferują komponenty spełniające wymogi normy 3A lub ich europejskich odpowiedników (EHEDG).

W browarnictwie przepływ medium, jakim jest brzeczka, piwo czy woda technologiczna, musi być kontrolowany z zachowaniem najwyższej czystości. Aparatura 3A w tym sektorze chroni procesy fermentacji, klarowania oraz filtracji. Wskaźniki poziomu, przetworniki ciśnienia czy termometry sanitarne są niezbędne do zapewnienia powtarzalności jakości i smaku.

Mleko i jego przetwory to produkty niezwykle wrażliwe na skażenia mikrobiologiczne. Norma 3A to w tym sektorze standard podstawowy. Przetworniki ciśnienia czy poziomu muszą wytrzymać częste procesy CIP oraz działanie środków alkalicznych i kwasowych.

Choć kotłownie nie zawsze kojarzą się z normami higienicznymi, w przemyśle spożywczym mają ogromne znaczenie. Woda technologiczna lub para w kontakcie z procesami spożywczymi musi być wolna od zanieczyszczeń. Aparatura pomiarowa z atestem 3A gwarantuje brak migracji szkodliwych substancji i odporność na wysokie temperatury.

Czy warto inwestować w komponenty zgodne z normą 3A?

Zdecydowanie tak. Choć komponenty spełniające normy sanitarne 3A są droższe od standardowych, ich zastosowanie:

• redukuje ryzyko skażeń mikrobiologicznych,

• pozwala spełniać wymagania audytów jakościowych,

• skraca przestoje związane z myciem i sterylizacją,

• chroni markę i reputację producenta.

Autor:
Łukasz Tylkowski
Pneumat.

Autor:
Łukasz Tylkowski
Pneumat.