Jakie rury do instalacji wodnej wybrać?
Wybór odpowiednich rur do instalacji wodnej – zarówno wody pitnej, jak i wody użytkowej ciepłej i zimnej – ma kluczowe znaczenie dla niezawodności, higieny, żywotności oraz komfortu eksploatacji. Dzisiejsze rozwiązania w przemyśle budowlanym i instalacyjnym oferują szeroką gamę materiałów (metalowych i tworzywowych) oraz metod łączenia (spawanie, gwintowanie, lutowanie, zaprasowywanie). W niniejszym artykule przeanalizujemy, jakie rury warto stosować w instalacjach wodnych i dlaczego system Effebi Press może stanowić atrakcyjną opcję. Omówimy także kwestię doboru średnic rur (tzw. „jaki przekrój rur do wody?”), zwłaszcza w kontekście zastosowań przemysłowych i dużych obiektów.
Kryteria doboru rur w instalacjach wodnych
1. Rodzaj wody i jej parametry
Woda pitna (spełniająca normy zdrowotne),
Woda ciepła użytkowa (temperatura zazwyczaj 55–60°C, czasem do 70°C),
Woda zimna w warunkach standardowych (poniżej 20°C), ale z możliwą obecnością ciśnienia 4–10 bar.
2. Odporność korozyjna
W zależności od jakości wody (twardość, pH, zawartość chloru), materiał rur musi zapobiegać korozji, wżerom czy osadom.
3. Higiena i atesty
Rury do wody pitnej powinny posiadać atest PZH (w Polsce) lub analogiczne certyfikaty (WRAS, ACS itp.), potwierdzające brak migracji substancji szkodliwych do wody. Dotyczy to zarówno materiału rury, jak i uszczelek w złączach.
4. Zakres ciśnienia i temperatury
Typowo instalacje wody użytkowej w budynkach pracują do PN10/PN16. W obiektach przemysłowych ciśnienie może być wyższe (np. PN25), a temperatura ciepłej wody może sięgać 80–90°C w specyficznych procesach.
5. Łatwość i szybkość montażu
W przypadku remontów lub budowy dużych obiektów przemysłowych skrócenie czasu instalacji jest istotne, co przemawia za metodami zaciskowymi (press-fitting), szybszymi od spawania czy lutowania.
6. Trwałość i koszty
Analiza TCO (Total Cost of Ownership): droższe materiały (np. stal nierdzewna) mogą się opłacić długoterminowo, unikając częstej wymiany i korozji.
Najpopularniejsze materiały rur w instalacjach wody pitnej i użytkowej
A) Stal nierdzewna (np. 304, 316L)
Zalety:
Wysoka odporność na korozję, brak oddziaływania na smak wody,
Długowieczność, łatwe utrzymanie higieny,
Możliwość łączenia za pomocą spawania TIG lub poprzez system zaciskany Effebi Press (zaprasowywanie).
Wady:
Wyższa cena surowca,
Wymaga użycia odpowiednich złączek i dedykowanych metod montażu (spaw, zapras).
B) Miedź
Zalety:
Wieloletnia tradycja w instalacjach wodnych,
Łatwość lutowania (twardego, miękkiego) i kompatybilność z systemami zaprasowywanymi (press).
Wady:
Podatność na korozję przy niektórych parametrach wody (kwaśne pH, wysoki poziom chloru),
Relatywnie kosztowny materiał,
Wymaga ochrony przed korozją w niekorzystnych warunkach (np. wody demineralizowanej o niskim pH).
C) Stal węglowa ocynkowana
Zalety:
Niższa cena niż nierdzewka,
Stosowana historycznie w instalacjach wewnętrznych do wody zimnej.
Wady:
Podatna na korozję (szczególnie wewnętrzną), co ogranicza trwałość; z czasem może prowadzić do zwężenia przekroju przez osady,
Woda ciepła przyspiesza korozję i dezintegrację warstwy cynku.
D) Tworzywa sztuczne (PEX, PP-R, PB, PVC-C, itp.)
Zalety:
Odpornie na korozję, często łatwe w montażu (zgrzewanie, zaciskanie).
Niska przewodność cieplna, co redukuje straty ciepła.
Wady:
Ograniczona odporność temperaturowa (np. do 70–95°C),
Możliwe przenikanie tlenu (chyba że warstwa antydyfuzyjna),
Konieczne atesty do kontaktu z wodą pitną.
E) Rury wielowarstwowe (Al-PEX, etc.)
Zalety:
Kombinacja trwałości i łatwości formowania,
Mniejsza rozszerzalność termiczna niż czyste tworzywa.
Wady:
Konieczność używania dedykowanych złączek lub specjalnych narzędzi.
Ograniczona wytrzymałość przy wyższych ciśnieniach i temp.
System Effebi Press – co to takiego?
Effebi to uznany włoski producent armatury i rozwiązań do instalacji wodnych, gazowych i przemysłowych. System Effebi Press opiera się na technologii zaprasowywania.
Łączenie bez lutowania lub spawania – kształtka i rura są zaciskane specjalnymi szczękami prasy.
Szczelność zapewnia oring w kształtce (EPDM). Jeśli chodzi o zastosowanie, to są idealne do wody pitnej, c.o., instalacji chłodniczych, a także gazu i sprężonego powietrza (z odpowiednim uszczelniaczem). Rury Effebi Press mogą być ze stali nierdzewnej AISI 316/304 bądź stali węglowej ocynkowanej, zależnie od potrzeb odporności na korozję.
Dlaczego Effebi Press w instalacjach wody pitnej, ciepłej i zimnej?
Higiena i zgodność z normami
Stal nierdzewna 316L lub 304 jest neutralna smakowo i bezpieczna do wody pitnej. Brak wycieków, brak lutowia z cyną czy topnika, co zmniejsza ryzyko zanieczyszczeń chemicznych, System Effebi Press posiada atesty potwierdzające dopuszczenie do wody użytkowej (m.in. WRAS, DVGW, lub lokalne certyfikaty).
Szybki i czysty montaż
System zaciskany eliminuje konieczność stosowania otwartego ognia (jak przy lutowaniu) i generowania iskier (jak przy spawaniu). Krótki czas instalacji jest szczególnie korzystny przy dużych projektach w przemyśle. Dużym atutem jest łatwość serwisu i modernizacji (docięcie rury, zaprasowanie kształtki – można wykonać w kilkanaście minut).
Odporność na korozję i wysoką temperaturę
Dla wody ciepłej (nawet do 90–95°C) stal nierdzewna w systemie Effebi Press zachowuje stabilność parametrów. Odpowiedni dobór oringu (EPDM) pozwala pracować w ciśnieniu do PN16/PN25 i temperaturach do 110°C.
Jaki przekrój rur do wody? – Wytyczne doboru średnicy
Zapotrzebowanie na przepływ – oblicza się w oparciu o liczbę punktów poboru, przewidywane maksymalne zapotrzebowanie (np. l/min).
Dopuszczalna prędkość przepływu: w instalacjach wody pitnej często 1,0–2,0 m/s. W wodzie ciepłej użytkowej ~1,0–1,5 m/s (dla ograniczenia hałasu i zbyt dużych strat).
Spadki ciśnienia – projekt instalacji uwzględnia akceptowalne różnice ciśnień. Zbyt mała średnica prowadzi do dużych strat, zbyt duża – do zbędnych kosztów.
Normy i standardy: W Polsce np. PN-EN 806-3, gdzie można znaleźć tabele doborowe.
Przykład:
W domu jednorodzinnym, przy 2 łazienkach i 1 kuchni, do zasilania głównego wystarcza DN 20 (3/4").
W obiekcie przemysłowym (hala z kilkoma pomieszczeniami sanitarnymi) może być DN 32–40 do magistrali głównej, z rozdziałem na odgałęzienia mniejszego przekroju.
Przykładowa tabela orientacyjna (dla wody zimnej pitnej, prędkość ~1,5 m/s)
| Przepływ (l/min) | Przepływ (m³/h) | Przybliżone DN | Prędkość w rurze (m/s) |
| 10 | 0,6 | DN15 (1/2") | ok. 1,2–1,5 m/s |
| 50 | 3,0 | DN25 (1") | ~1,3–1,4 m/s |
| 80 | 4,8 | DN32 (1 1/4") | ~1,4–1,5 m/s |
| 120 | 7,2 | DN40 (1 1/2") | ~1,3–1,5 m/s |
| 200 | 12,0 | DN50 (2") | ~1,5 m/s |
(Wartości poglądowe, każdorazowo wymagają obliczeń szczegółowych.)
Zastosowania przemysłowe i duże obiekty
W fabrykach, halach produkcyjnych, budynkach użyteczności publicznej:
Dostarczanie wody pitnej do wielu punktów w kantynach, laboratoriach, sanitariatach – kluczowy jest dobór DN dla stabilnego ciśnienia przy równoczesnym poborze.
Instalacje wody chłodzącej (co-lokowane z wodą użytkową) – stawiają wymogi na odporność korozyjną (np. dopuszczalne inhibitory wody).
System Effebi Press pozwala w prosty sposób tworzyć odgałęzienia i spinki, co w realiach przemysłowych (szybkie modernizacje linii) jest dużą zaletą.
Autor:
Daniel Szwab
Manager rozwoju produktu
Pneumat.
Autor:
Daniel Szwab
Manager rozwoju produktu
Pneumat.
